In de slachterij

Toen ik nog bij een Nederlands ingenieursbureau werkte, heb ik ooit meegeholpen een automatische varkensslachtlijn te installeren. Wat ik daar in de slachterij heb gezien, dat wil ik jullie niet onthouden.

Een nieuwe machine die we daar installeerden van de makelij van Stork Machinefabrieken was de verdovingsmachine. Het was iets waar ze nogal trots op waren omdat er niet veel van zulke machines bestaan. In eerste instantie dacht ik dat het een slachtmachine was, maar omdat de dieren niet direkt dood zijn wordt het principe verdoven genoemd.

De machine bestaat uit een soort tunnel waar de varkens net in passen en waar ze aan de ene kant in worden geleid. Na een of twee meter komt er op buikhoogte een lopende band tussen hun linker- en rechterpoten die steeds hoger wordt, zodat ze op een gegeven moment niet meer lopen kunnen maar op hun buik meegenomen worden naar voren. Aan het einde van de tunnel stopt de band even, de kop van het varken steekt nu buiten de tunnel uit en hij kan nog net even om zich heen kijken waar hij terecht is gekomen. Dan zwaaien er met een flinke snelheid twee beugels van onderen en van boven naar de kop van het varken. De beugels zijn van massief staal en hebben elk twee grote kegelvormig punten eraan die in de kop van het varken slaan door de zwaai (of in de hals, dat weet ik niet meer precies). Direkt daarna loopt er een sterke stroomstoot door de beugels en dus ook door het varken, dat daarmee onmiddellijk buiten westen is. Sommige varkens zijn sterker dan andere en hebben nog stuiptrekkingen, maar waarschijnlijk zijn ze werkelijk niet meer bij bewustzijn.

Aan de kant waar de beesten naar deze machine worden gedreven heb ik iets meegemaakt dat me duidelijk maakte dat de mensen die hier werken de varkens niet als levende wezens zien, maar als produkten. Veel varkens willen natuurlijk niet geleid worden, omdat ze gewoon geen zin hebben of omdat ze misschien instinctief angst hebben. Een van de varkens had duidelijk iets aan zijn achterpoot. Het was gebroken of gekneusd, hij zat in een rare scheve houding naast de rij en wilde niet verder lopen. De 'drijver' slaat normaalgesproken met een dunne stok de varkens die niet willen lopen om ze op gang te krijgen. Dat werkte niet bij dit varken omdat het niet goed kon lopen. Daarom schopte de man het beest zolang met zijn rubberen laarzen tot het zich langzaam, luid krijsend en helemaal mank hinkend, in beweging zette. De man vertoonde geen enkel spoor van emotie, hij ergerde zich hooguit en was een beetje boos dat dit varken zijn werk zo moelijk maakte.

Na de verdovingsmachine worden de varkens met een achterpoot aan een andere lopende band gehangen op ongeveer twee meter hoogte, zodat de kop naar beneden hangt. Dan wordt met een groot scherp mes de halsslagader doorgesneden, het bloed loopt er in een grote stroom uit, en op dat moment sterft het dier werkelijk. Sommige dieren vertonen ook hier nog stuiptrekkingen, en dat is een griezelig gezicht. De band is ongeveer 10 meter lang en loopt over een soort bassin waarin het bloed wordt opgevangen. Aan het einde van de dag staat het bloed in deze opvangbak op kniehoogte.

Op een dag was een van de varkens uit de rij voor de verdovingsmachine gevlucht, de slachterij in. Een of twee mensen liepen er achteraan, maar ze konden hem zo snel niet te pakken krijgen. Het was midden op de dag, de bloed-opvangbak was al aardig vol. Het vluchtende varken liep de opvangbak in, en ging liggen in het bloed van zijn soortgenoten. Iets makaberers had ik nog nooit gezien, en heb ik sindsdien ook niet meegemaakt. Waarom het die plek uitzocht, kan ik me niet voorstellen, waarschijnlijk dacht hij dat de mensen hem daarheen niet zouden volgen?

Wanneer de varkens dan dood zijn, worden er nog allerlei andere bewerkingen met ze gedaan. Onder andere wordt de huid eraf gebrand en het karkas wordt in twee helften gesneden. Deze andere bewerkingen staan me niet meer zo goed bij. Waar ik me nog wel aan kan herinneren is een vreselijke stank die ik soms vluchtig rook. Na een tijdje kwam ik erachter dat die uit een andere afdeling kwam, en dat de stank zich verspreidde op het moment dat de deur even open was. Ik deed de deur zelf een keer open om te kijken wat zich daar bevond, maar ik werd op slag zo misselijk van de lucht dat ik bijna moest kotsen, en deed snel de deur weer dicht. Op navraag bleek het de afdeling te zijn waar de ingewanden verwerkt worden. Toen ik een paar weken later in een restaurant een varkenshaasje op mijn bord had, kwam deze lucht weer bij mij boven, en sindsdien kan ik dat niet meer eten.

Het wrange aan dit verhaal is dat het hele slachtproces niet eens zo erg is voor het varken, het duurt alles bij elkaar een paar minuten. Veel erger is het leven dat ze daarvoor geleefd hebben, dat ze bijvoorbeeld hun leven in kist-vormige hokken slijten, onder vreselijke omstandigheden. Maar de slachterij heeft een veel beter shock-effect. Een rondleiding door zo'n slachthuis lijkt me een leerzaam schoolreisje.