28 maart 2009

De crisis

Veel mensen vragen zich af wat de crisis voor ze te betekenen heeft "ik merk toch niets van de crisis", "het zal wel loslopen", "laat je niet bang maken". De regering probeert ons ervan te overtuigen dat het werkelijk een ernstige recessie is en dat we ons moeten instellen op verslechteringen.

Wat gaat de crisis volgens mij brengen?

Veel bedrijven gaan over de kop. Een aantal van die bedrijven waren van te voren al niet zo sterk (Opel), en die verschärfte Bedingungen zorgen ervoor dat hun einde wat sneller komt dan gepland. Zo gezien kun je van een soort schoonmaak spreken. Andere bedrijven zijn eigenlijk normaal gezond, maar doordat tegenwoordig bijna alle bedrijven leven van bankkredieten, kan het gebeuren dat ze geen krediet meer krijgen en als ze dan niet genoeg buffer hebben, dan is het toch met ze gebeurd, hoewel ze altijd winst gemaakt hebben. Door dat zoveel bedrijven failliet gaan, stijgt de werkloosheid. Zolang als jijzelf bij een gezond bedrijf zit, merk je daar natuurlijk niets van, je krijgt gewoon je salaris en hebt nog net zoveel geld als voor de crisis.

De banken zijn een verhaal apart. De staat kan niet teveel banken failliet laten gaan, omdat dan het hele economische stelsel in elkaar stort. Als mensen geen vertrouwen meer in de bank hebben omdat die ieder moment failliet kan gaan, halen ze hun spaargeld eraf, de bank heeft te weinig geld om kredieten aan bedrijven te vergeven, bedrijven sterven. Dus helpt de staat de banken. Niet teveel en heel omzichtig omdat anders het volk in opstand komt. En terecht. Ik heb net gelezen dat de ontslagen Vorstand van de Dresdner Bank, die opgekocht is door een ander instituut omdat ze anders failliet waren gegaan, dat nu met Staatshilfe over de afgrond moet worden geholpen, 24 miljoen Euro aan boni en Abfindungen krijgt. Als je dan niet meer verontwaardigd mag zijn, waarover mag je je dan eigenlijk nog wel opwinden? Maar goed, de regeringen helpt dus de Notleidende Banken (Unwort de Jahres 2008), zodat dat weer een extra uitgave is en er dus minder geld beschikbaar is voor andere dingen. Tweede gevolg van de crisis: de overheid heeft minder geld ter beschikking. Wat nog versterkt wordt door het eerste gevolg, de hogere werkloosheid.

Wat mij opvalt is dat de crisis de opkomende landen nog veel harder treft dan de traditioneel geindustrialiseerde landen. China heeft in korte 30 miljoen werlozen erbij gekregen, in de Oost-europese landen gaat de economie met 2-stellige Prozentbeträge achteruit. Voeg daarbij het feit dat de buitenlandse werknemers hier als een van de eersten ontslagen worden, en het ziet er nog slechter voor ze uit.

Zijn wij tegenwoordig beter gewapend tegen een economische crisis als toendestijds in de jaren dertig? We hebben een beter sociaal opvangnetwerk. Dat betekent dat de werklozen niet meteen in absolute armoede vervallen. Maar die werkloosheids-uitkeringen moeten wel betaald kunnen worden. Om dat te garanderen mag de economische crisis niet te lang duren. En de regering moet waarschijnlijk weer meer geld gaan lenen bij de banken. (Wat gebeurt er eigenlijk als de regering geld leent bij een bank waar ze zelf mede-eigenaar is???) Als we niet uitkijken gaat de spiraal geld uitgeven - lenen - meer geld uitgeven door de rente - geld lenen zich dus versnellen. Wat er dan gebeurd kun je zien bij andere landen uit de geschiedenis: het land wordt ARM.

Wanneer de crisis niet te lang duurt krijgen we dus geen armoede.

Ik denk dat de meeste banken niet zoveel vergiftigde kredieten hebben dat ze er ernstige probelemen door krijgen. Zelfs de banken met die het slecht gaat hebben een percentage van hooguit 5 procent. Dat betekent dat de meeste financiele instituten eigenlijk gezond zijn, en waarschijnlijk is veel van de terughoudendheid bij het vergeven van kredieten terug te voeren op psychologie. Als die psychologie omslaat, dan zal het dus ook weer beter gaan met de economie!

Die psychologie speelt ook een belangrijke rol bij ons, consumenten. Als wij en masse geloven dat het binnekort slechter gaat en dan minder nieuwe dingen kopen, dan gaat het ook inderdaad slechter, namelijk omdat we minder kopen. Een duidelijker voorbeeld van een self-fulfilling prophecy heb ik in mijn leven niet meegemaakt. Ik zou dus in navolging van dominee Gremdaat willen zeggen: laat u niet bang maken. De enige manier om uit de crisis te komen is te kopen. Koop een nieuwe auto! Koop een nieuwe fiets! Koop een huis! Koop een nieuwe sport-uitrusting! Koop nieuwe meubels! Koop ons uit de crisis!

9 opmerkingen:

  1. Ik raad iedereen aan om een 4 jaar oude Renault Espace te kopen met 3 liter turbodieselmotor en teveel extra's om op te noemen.
    Hij staat bij mij op het erf. Heerlijke auto, 7 zitplaatsen of een zee van bagageruimte.

    Als die auto verkocht is dan zal ik braaf mijn verantwoordelijkheid nemen en een vakantiereisje boeken, niewe tuinmeubelen en een pergola achter het huis.

    Bob, ik hoop dat je gelijk hebt en dat we ons hier in een korte tijd uit kunnen consumeren.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het probleem zit eigenlijk teveel verbogen in de donkere krochten van de bankgebouwen en regeringscentra. We leefden de afgelopen decennia veel te veel op krediet. Dat werd weer gefinancierd door elders geld te lenen en zo hield het systeem zichzelf overeind, maar door gebrek aan fundamenten ging het toch steeds meer scheef staan. Als je alleen al ziet wat de VS die oorlogen in Irak en Afghanistan hebben gekost weet je genoeg. En wat nu ook overduidelijk blijkt is dat die nieuwe lidstaten van de EU hun zaken niet op orde hadden op het moment dat ze lid werden gemaakt om allerlei politieke redenen. Vliegende economietjes als die van Polen, Tsjechie, Slowakije, Hongarije, maar ook Ierland blijken luchtballonnen. En banken hebben alles gefincierd. Creatief boekhouden was daarbij niet vreemd aan de nu nog steeds bonussen opstrijkende managers. Wat je niet bezit kan je niet uitgeven is mij altijd geleerd, maar de mensen die ons dat vertelden blijken zelfs volledig 'op de lat' te leven. Duitsland is een verhaal apart. Hetland was nog niet eens over de integratie van de failliete DDR heen, en kreeg nu dit weer te verwerken. Een microvorbeeld van onze economische crisis is al jaren te zien geweest in Berlijn. Prachtige stad, heerlijke mensen, schitterende winkels, maar wel failliet. Overeind gehouden met overheidsmiddelen, maar weinig toekomst. En als alle Oost-Europese landen in korte tijd hjun achterstand willen inlopen op het westen mankeert hen daar voor de komende 50 jaar het geld. IK heb de landelijk gelegen wegen en huizen gezien. En je weet genoeg....En dat lossen we niet alleen maar op door te consumeren. Het systeem moet transparanter worden en meer baseren op goed onderpand. Gebakken lucht moet je niet meer willen financieren....Hoe dat fout kan gaan zien we nu in Dubai. Alle bouw staat stil, de droom blijkt een nachtmerrie. En dat lossen die paar rijkere huizenkopers daar echt niet op, hoeveel auto's ze er ook nog bij kopen. Het probleem zit dieper. Al snel kom je dan bij hebzucht uit, egoisme, machoculturen, arrogantie, overmatig zelfvertrouwen.....

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Marjan: Waarom wachten tot je auto verkocht is? Dat duurt nog jaren. Als je nu geen geld hebt, dan neem je toch een krediet op!?

    @Leo: Het hele systeem heeft te veel overeenkomsten met een pyramide-'spel'. De enige manier om je lening te betalen is nog een lening te nemen, of op een andere manier een wissel te nemen op de toekomst. Ik leef zelf net als jij volgens het motto 'de tering naar de nering zetten', maar daarmee behoor ik tegenwoordig tot een minderheid. In het bedrijfsleven sowieso, da läuft nichts mehr ohne Kredite. Bestaat er überhaupt nog iemand die een huis koopt zonder een hypotheek te nemen?

    Dat systeem werkt alleen (net als pyramide-spellen) zolang als de deelnemers, in dit geval de consumenten oftewel de hele bevolking blijft groeien. Zolang als er een volgende, grotere generatie staat te wachten die de schulden kan aflossen, en zolang als de automatisering en de techniek vooruitgaan, functioneert het systeem. Maar zodra als dat stagneert of er anderszins een spaak in het wiel van het fragiele stelsel komt, dan klapt het om.

    Zo is toch ook de Immobilienkrise in de USA überhaupt ontstaan. Zolang de huizenprijzen bleven stijgen ging het nog goed. Maar dat kan nu eenmaal niet eeuwig doorgaan.

    Als we nu dus allemaal weer meer kopen, dan kan de economie weer groeien en deze crisis wordt overwonnen. Dat neemt niet weg dat het systeem gedoemd is 'irgendwann gegen die Wand zu laufen', ook al komen we deze crisis heelhuids door. Entweder das, oder es muß sich grundlegend etwas ändern.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. In dit geval kan je Duitsland en Nederland niet op 1 hoop gooien. In Nederland is het werkloosheidspercentage de laatste jaren de helft van wat het in Duitsland is. Nederland staat op dit moment op een bijna laagterecord.

    Duitsland staat er wat dat betreft dus een stuk zwakker voor en kan een klap (zo die er al komt) moeilijker opvangen. Toch komt ook hun pecentage niet in de buurt van de jaren 30. Toen was er 6x zoveel werkloos, waarbij vrouwen niet meegeteld werden.

    Daarbij hoef je in Nederland geen auto te vervangen om de economie opgang te krijgen. We hebben vrijwel geen autopoductie. We helpen er alleen Japan mee.

    Omgekeerd is de huizenmarkt in NL zieker dan in Duitsland. We hebben jaren gehad dat de prijs met 15% per jaar steeg, terwijl de inflatie rond de 3% lag. De laatste jaren stegen de huizen 6% per jaar en hadden we een inflatie van 2%. Dus nog immer een echt piramidespel dat nog niet ontploft is.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Nederland heeft op de petrochemie na geen noemenswaardige eigen industrie (meer). Op school leerde ik al dat Nederland vooral leeft van de diensverlening. Maar die dienstverlening bestaat alleen maar bij de gratie van industrieen, die zich dus in dit geval hoofdzakelijk in het buitenland bevinden. De mensen in de ingenieursbureautjes, de reclamebureaus, de reisbureau's, de handelsmaatschappijen en wat al niet meer waar Nederland van leeft, hebben dus wel degelijk baat erbij als er meer nieuwe auto's gekocht worden. Het verband is alleen niet zo direkt als in Duitsland.

    Wat er met de huizenmarkt in Nederland aan de hand is, heb ik ook niet zo goed begrepen. Ik neem aan dat het een gevolg is van het feit dat je in Nederland de hypotheekrente van de belasting af kunt trekken en dat steeds meer mensen een eigen huis willen kopen. Dat de prijzen zo blijven stijgen is op zich geen probleem, het wordt een probleem voor mensen die ERVAN UITGAAN dat de prijzen ook in de toekomst blijven stijgen en bijvoorbeeld een tweede hypotheek nemen op basis van de gestegen waarde. Zo zijn in de USA veel mensen in de problemen gekomen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Bob - Wij hebben bij het woningbezit hier ook vna doen met schaarste. Nederland loopt vol (17+ miljoen mensen) en er is een enorme behoefte aan betaalbare woningen. Doorstroming is het gevolg en zij die het kunnen 'doen' kopen zich een eigen woning. Dat je de rente mag aftrekken van de hypotheek is op zich aardig, maar je betaalt ook een flink bedrag aan huurwaardeforfait en WOZ. Maar neemt niet weg dat die woningprijzen hier dus ook iets van doen hebben met de plek van die woningen. IN Lelystad koop je een villa voor de prijs waar in Amsterdam een appartement voor wordt aangeboden. Ik keek ooit eens in Bocholt (D) naar huizenprijzen en zag daar bijna boerderijen staan met 2000m2 grond en een woonoppervlakte van 250m2 voor de prijs waar ik nu voor woon in een rijtjeshuis in het westen van NL. Hoe dat verder in Duitsland ligt weet ik niet, maar onze grond is helaas duur door de oppervlakte van ons land en ook doordat er niet voldoende wordt gebouwd...en zo ja, op de verkeerde plaatsen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. @Bob, ik ben mede door de crisis inderdaad voorzichtig. Ik heb op dit moment geen dure dingen nodig en ik ga geen leuke dingen doen met geld dat ik niet heb liggen, dat deed ik ook al niet voordat het crisis was.
    Ik zal bijvoorbeeld nooit een flatscreen televisie kopen op afbetaling.

    @Leo, de Nederlandse woningmarkt wordt vooral door de overheid zo verziekt. De overheid (ik denk in dit geval vooral de provincies) zorgen ervoor dat er minimaal gebouwd wordt. Gemeentes krijgen voorgeschreven hoeveel woningen er maximaal gebouwd mogen worden.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Een gevleugelde spreuk hier gaat zo:
    Der Preis einer Immobilie ist abhängig von 3 Faktoren:
    1 - Lage
    2 - Lage
    3 - Lage
    ;-)

    De meeste prijzen hier gaan per vierkante meter. Huurprijs in Erfurt is 5-7 Euro per m2 'kalt'. Koopprijs varieert veel meer, In een dorp krijg je een vrijstaand huis (100-150m2 woonoppervlakte) voor onder de 150.000, in Erfurt kost het tussen de 175 en 300.000. Wij huren dus.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Marjan - Er wordt in deze omgeving nog steeds flink gebouwd, maar wel voor de verkeerde doelgroepen. IJburg bij Amsterdam werd vol gestampt met dure koopwoningen. Duur, als in de buurt van de 5 ton voor een beetje woning. Dat is voor normale mensen niet op te brengen. Een vierkante meter grond kost je hier 350-1250 Euro en dan moet er nog gebouwd worden. Erfpacht van de Gemeente zit er dan ook nog eens op, niet eens eigen grond. In Almer, Purmerend, Hoorn en dat soort plaatsen bouwt men voor de middengroepen. Kosten huizen ergens rond de 3,5 ton. Maar wat is voor starters op de woningmarkt te vinden? Vrijwel niks. Een appartementje van 50m2 of zo voor 1,5 - 2 ton. Hoe verder naar het noordoosten hoe goedkoper de grond en de huizen worden, maar daar is de kans op werk tientallen procenten lager dan hier in het westen. Kortom er mankeert wel het een en ander aan de bouwvisie van de achtereenvolgende regeringen. Om het over de lagere overheden maar niet eens te hebben...

    BeantwoordenVerwijderen