29 maart 2010

Waarom het boek inderdaad heilig is

In de snelle wereld van internet, WLAN, palmtop en E-Book is er steeds minder tijd voor boeken. Sommige mensen argumenteren dat de noodzaak van boeken verdwijnt, je kunt immers alles opslaan op geheugenchips, en dan lezen op handige apparaten. Je hebt nog maar een zo'n apparaat nodig - een E-Book, palmtop, iPad of whatever -, het liefts met een online-aansluiting, en je hebt alle boeken tot je beschikking.

Ze vergelijken het met andere dingen die verdwenen zijn, zoals muziekdragers in de vorm van LP's en CD's. De analogie tussen boeken en LP's heeft echter een groot manco. Een LP biedt bij het afspelen geen enkel voordeel tegenover een mp3-player, de player is gewoon een technisch betere uitvoering van de platenspeler. Het boek biedt tegenover zijn elektronische versie wel een aantal zeer grote voordelen:
- Een boek is tot in lengte van dagen "backwards compatible". We kunnen nu nog boeken lezen die duizend jaar geleden geschreven zijn, probeer dat maar eens met een floppy disc van 20 jaar oud, of een harde schijf van 10 jaar geleden. Dit is meteen het sterkste argument, en op zichzelf geeft dit al aan wat het bestaansrecht van boeken is. Maar er is meer.
- Voor een boek heb je geen elektriciteit nodig (misschien een leeslampje, maar daar blijft het bij).
- Een boek kan 3 hoog uit het raam vallen zonder dat het kapot gaat, het kan in het water vallen zonder kortsluiting te veroorzaken. De HARDWARE van een boek is vele malen robuuster dan die van zijn processor-bestuurde contrahent.
- Als een boek werkelijk uitgediend is, kun je het altijd nog in de open haard gooien. Met een E-Book lijkt me dat niet zo verstandig.

Dat waren de harde argumenten. Maar boeken hebben ook een hoge gevoelswaarde.

Veel mensen zullen bevestigen dat de beleving van een boek heel anders is dan een tekst op de pc. Met een E-Book heb ik nog geen ervaring, misschien is het daarmee anders. Een tekst op de pc is een tekst uit duizenden. Op de pc moet je kiezen uit de overvloed aan informatie, en daardoor worden veel teksten alleen maar vluchtig gescand. Snel uitlezen, want er is nog meer te zien. Zoveel mogelijk lezen, anders mis ik misschien iets belangrijks. Er wordt zoveel bagger aangeboden, dat je gedwongen wordt tot deze werkwijze. Het is net als televisie, je moet waden door een wijds moeras vol met rotzooi, om de kleine zeldzame waardevolle plekjes te vinden. Pink Floyd wist dat twintig jaar geleden al: "I've got sixteen channels of shit on the t.v. to choose from." Bij een boek is dat anders. Alleen al de hindernis van het uitgeven en drukken is een krachtig filter. Een beetje uitgever drukt alleen titels die ze de moeite waard vinden. Als je vindt dat er ook veel rotzooi in boekvorm wordt gedrukt, dan moet je eens op de uitgever gaan letten. De kans is groot dat de boeken die je graag leest bij een uitgever vandaan komen die nog meer biedt dat jou aanspreekt.

Het boek is niet alleen een heel handige uitvinding, het is de bakermat van de beschaving. De boekdrukkunst zorgde ervoor dat kennis systematisch doorgegeven kon worden naar volgende generaties. Het gedrukte woord op papier zorgde ervoor dat we uit de donkere middeleeuwen zijn gekomen. En daarvoor verdient het boek een ereplaats. Wij hebben aan boeken zoveel te danken, dat het inderdaad heiligschennis is om te beweren dat we ze ooit niet meer nodig zullen hebben. Natuurlijk zal elektronisch leesvoer een steeds grotere plaats innemen in het totale aanbod. Het voordeel van de lage drempel van elektronisch leesvoer en de daarmee gepaard gaande versnippering, is dat er steeds meer teksten verschijnen die maar voor weinig mensen interessant zijn. (Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan mijn eigen blog.) De nadelen heb ik hierboven al voldoende beschreven.

Boek, ik buig voor u.

42 opmerkingen:

  1. IK buig mee. Juist omdat ik ook denk dat het papieren boek cultuur vertegenwoordigt. Het is te voelen, te ruiken, te lezen, op te slaan en als het een mooi boek is staat het nog mooi ook. Digitale apparatuur is erg handig, zeker, als je er mee om kunt gaan. Maar de emotionele lading is nul. Een boek heeft een auteur, die heeft een imago, geeft zich bloot of deelt zijn kennis of mening. Ik heb al eens het e.e.a. geschreven over die digitale boeken. Ik zie er weinig meer in dan een leuk hulpmiddeltje. Maar vervanger van dat wat we nu al eeuwen kennen als 'boek'? Nee, ik geloof er nog niet in. En dan vooral omdat goedkopere paperbacks nog niet zo snel in elektronische vorm te vinden zullen zijn. Daarbij; al dat digitale gedoe....kost ook stroom en dure grondstoffen!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Jezus wat ben jij snel (ik doe meestal uren over een blog) en met de meeste argumenten ben ik het nog eens ook.
    En ja ik buig ook voor het boek, voor de geschiedenis en de belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de mensheid en omdat het een verdomd handig concept is.

    Maar....als het boek heilig is dan is internet het zeker ook en misschien nog wel heiligerder: google, wikipedia, e-mail etc..

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Leo, de emotie zit niet in het papier maar in de betekenis van de woorden. Ik voel niets als ik een nieuw pak papier in de printer leg.
    Ik heb al wel een paar keer tranen in mijn ogen gehad toen ik jouw weblog zat te lezen, inderdaad niet omdat mijn beeldscherm zoveel emotionele waarde voor me heeft maar omdat jij als auteur, als mens jouw emoties had beschreven in je blog.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. OOk ik buig mee voor het boek. Tuurlijk is een boek veel mooier en werkt voor mij althans honderd keer beter .Ik vind internet niet te vergelijken met een boek. Ook tv haal het er niet bij. Een boek blijft voor mij ook heilig alleen komt het er niet zovaak meer van om te lezen . Intenternet gebruik ik om op te zoeken, en weblogjes.. communicatie. Maar niet om net als in een boek onderuit te kunnen zakken. Lezen in bed doe ik nooit, daar is mijn bed niet voor ;)).. maar een avond zomaar onderuit met opgetrokken beentjes in mijn stoel..mmm Zo dik mogenlijk boek, met zo klein mogenlijke letters zodat het voorlopig niet uit is.. maar wel vast de laatste bladzij gelezen te hebben.. haha dat is een tic.. ik begin altijd eerst met de laatste bladzij.. doen jullie dat ook?
    Kijk ,dat kun je niet met tv.. ;))

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Juist Marjan, je verwoordt het beter dan ik kan.. het gaat om de woorden, die emoties opwekken, die iets met je doen.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. "Wat ben jij snel"
    Dat komt omdat ik me bij dit onderwerp niet met zoiets lastigs als research bezighoud!

    Soms bestaat een tekst of een aantal samenhangende ideeen al heel lang in je hoofd, en hoef je alleen maar de kraan open te zetten om het eruit te laten en te bevrijden. Een trigger is genoeg. Dan natuurlijk nog een beetje structureren en taalkundig de grootste blunders eruit halen en klaar is Bob.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De laatste bladzijde lezen, dat mag niet!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik doe minstens een week over een blogje.. heb vast nog niet genoeg gelezen om woorden en zinnen zo te strucureren dat ik er elke dag eentje kan opzetten. Een schrijver zal ik dus nooit worden.. laat mij maar lezen. ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Vandaag is na jaren twijfelen eindelijk de Volkskrant over op tabloid formaat.
    Al wekenlang wordt er naar toe geleefd; 10 % van de krant ging er over en vandaag is het dan zover. Wat een emoties, wat een revolutie. Een totaal andere krant. Nog meer inhoud, nog meer diepgang, nog meer kwaliteit en dan ook nog modern, handzaam etc...

    Ik vind de kleinere krant handiger ik heb er geen sentimentele gevoelens bij terwijl ik die krant al meer dan 25 jaar lees.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. De introductie van de computer in het bedrijfsleven heeft de hoeveelheid tekst op papier vergroot ipv verminderd. Het is zo makkelijk om iets even uit te printen...

    En dan heb je nog collega's die e-mails uitprinten voordat ze ze lezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. En toch gaan we op het Blogbal het Boek begraven, heus. Door een echte begrafenis ondernemer, de hipste en beste die in Amsterdam te vinden is, en met alle egards, zoals het moet bij geliefde hemelenden. Mijn oma was mij het allerliefste van de hele wereld, en toch heb ik haar ook moeten begraven.
    We gaan een nieuw tijdperk in, jongens!

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Kranten en tijdschriften, die teksten publiceren die sowieso niet voor de eeuwigheid bestemd zijn, die gaan in groten getale sterven. Dat zie je nu al aan de oplages.

    De boekenwinkels daarentegen floreren bij ons behoorlijk.

    Dat ik me dat niet inbeeld, laten de volgende twee links zien:

    Boekenverkoop stijgt met 4,6 procent in eerste negen maanden 2008 in Nederland

    Boekenverkoop in Belgie stijgt met 6 % in 2009. (Even doorscrollen tot "04-02-2010 Meest verkocht"

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Het is dus toepasselijker om De Krant te begraven. Of Het Weekblad. Ik weet wel dat dat niet zo een grote symboolwaarde heeft, maar het is wel raker. En harder. En daardoor weer niet zo ludiek. Als je ludiek wilt zijn, dan kun je Het Boek begraven. Als je venijnig wilt zijn, dan begraaf je De Krant.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Zie het Boek als een fenix, die elke keer weer tot leven komt, en die we elk jaar weer moeten begraven.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Niet de boeken, maar de boekenballen verdienen het, begraven te worden.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Eigenlijk was het de eerste gedachte. Kop op jongens, lachen! Het is een grote grap!

    BeantwoordenVerwijderen
  17. @OZ: Ja, dat meende ik ook zo te begrijpen. Maar voor degenen die de grap niet van de werkelijkheid kunnen onderscheiden, adviseren wij van Hollander in Duitsland het blog van de Hollander in Duitsland, waar alles in das rechte Licht gerück wird.

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Ik had al eerder op een vergelijkbaar bericht gereageerd dat ik vrijwel nooit boeken lees. Zeker boeken zonder plaatjes zijn voor mij een ramp en verre van ontspannend. Dat wegdwaal-argument heb ik bij alles. Bij een boek kan dat al op de eerste bladzijde, waardoor ik aan de 2de of verder niet toe kom.

    Wegdwalen lukt me nog beter bij het lezen van een logbericht. En dan bedoel ik echt wegdwalen. Ik lees wat en ga dan via wiki en andere sites het e.e.a. nazoeken en vergeet dan compleet om de rest van het logbericht te lezen.

    Lezen van een scherm gaat mij beter af dan het lezen van een leesboek. Leesboeken gebruiken vaak een klein font met irritante en onnodige schreven. Op mijn laptop verander ik zo'n font naar een schreefloze en desnoods vergroot ik het.

    Ik heb mijn scherm ook ingesteld dat er goed op te lezen valt. Bij veel mensen begrijp ik dat zij niet van hun scherm kunnen lezen. Met dergelijke instellingen zou ik ook lasogen krijgen. Gewoon de brightness op minimaal, dat bespaart ook nog eens flink wat energie.

    Een welog met een boek vergelijken vind ik onzin. Probleem is al wat men onder een boek schaart. Al met al komt een weblog veel meer overeen met een tijdschrift. Wat op een log geschreven wordt is doorgaans tijdgebonden en veel boeken zijn juist tijdloos. En net als in een tijdschrift kan ook een log opgesierd worden met grafieken en plaatjes. Voor mij als beelddenker veel aantrekkelijker dan lappen text in een boek met sporadisch een witregel.

    En over dat lang bewaren valt het met een boek ook wel mee. Dan winnen de kleitabletten het duidelijk. :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Xiwel, dat klopt :-), boeken zijn eigenlijk helemaal niet zo geschikt om lang te bewaren. Ze worden opgevreten door schimmels en beestjes en het papier verpulvert en vergaat.
    Archieven raken voller en voller en het kost een vermogen om te zorgen voor een goed klimaat. Om te voorkomen dat de inhoud van oude boeken voorgoed verloren gaat, worden ze op microfilm gezet of gedigitaliseerd.

    Overigens denk ik dat voor geschiedkundigen juist ook de tijdgebonden boeken, kranten en tijdschriften interessant zijn.
    Er verschijnt nu elke dag wel ergens een boek over immigratie, integratie, islam, terrorisme etc... Dat is over 20-30 jaar (hoop ik) niet meer actueel en over 50 jaar is het geschiedenis en promoveren historici er op.

    BeantwoordenVerwijderen
  20. Een boek digitaliseren om het voor de eeuwigheid te bewaren? Dat is een contradictio in terminis! "Het kost een vermogen om die boeken te bewaren". En wat denk je dat het kost om die computerhardware steeds aktueel te houden? De onderhoudskosten van een middelgroot rekencentrum lopen in de miljoenen euros, PER JAAR.
    Marjan, hier zit je volgens mijn bescheiden mening op een verkeerd spoor. En met jou nog een paar anderen. Er wordt nu eenmaal zeer veel geautomatiseerd om te automatiseren, omdat je anders niet serieus genomen wordt, zonder dat iemand eerlijk naar de baten durft te kijken. Vooral ambtelijke instanties zijn daar goed in, maar ook grote bedrijven.

    Het enige, maar dan ook het enige voordeel van digitale boeken is dat ze minder ruimte innemen.

    Dat doet me denken aan een quote van Scott Adams. Ik doe hem even uit mijn hoofd:
    "De steeds maar voortdurende trend van miniaturisatie van computer hardware zal tot een abrupt einde komen wanneer we op de radio deze melding horen: - De complete digitale infrastructuur van de nationale defensie is vandaag uitgevallen en voor onbepaalde tij defect, ten gevolge van een onverwachte niesbui van de dienstdoende ambtenaar-."

    BeantwoordenVerwijderen
  21. "Het enige, maar dan ook het enige voordeel van digitale boeken is dat ze minder ruimte innemen."
    En dat ze oplichten in het donker.

    BeantwoordenVerwijderen
  22. Handgeschreven boeken uit de Middeleeuwen, die blijven. Het papier en de inkt zijn voor heel lang gedacht. Boeken uit de negentiende eeuw daarentegen vreten zich zelf op: een te hoge zuurgraad in het papier, roest in de inkt, zulke dingen. Een enorm probleem voor bibliotheken.
    De Middeleeuwen hadden nog een ander voordeel: zowel papier als inkt waren duur. Er werden dus zo min mogelijk woorden verspild.

    BeantwoordenVerwijderen
  23. Ik heb daarnet een zakje vol plastic dinosaurussen gekocht die licht geven in het donker.

    Er is nog een voordeel van digitaliseren van (oude)boeken: dat de inhoud beschikbaar komt voor geïnteresseerden.
    Heb je weleens iets willen lezen in een officieel archief? Een drama is het. Eerst moet je schriftelijke toestemming hebben, dan een afspraak regelen, dan uren zoeken in kilometers papier en dan mag je ter plekke de boeken of documenten inzien. De oudste en kwetsbaarste boeken kun je helemaal niet aanraken, die liggen achter glas.

    Bedrijven als google investeren nu al een vermogen in het digitaliseren van bijv oude Italiaanse boeken. Dat doen ze niet zomaar. Ooit hopen ze die investeringen terug te verdienen.
    Wat is het de echte liefhebber straks waard om het originele werk van Galileï te kunnen bekijken?

    Niets is voor eeuwig; ook een digitaal archief niet en microfilm zeker niet maar om dan maar niets te doen is ook zo lomp.
    Elk jaar gaat er wel ergens een belangrijk archief voorgoed verloren door brand, overstroming, instorting, zilvervisjes etc..

    BeantwoordenVerwijderen
  24. O.K. De toegankelijkheid van zeldzame kostbare boeken wordt door het digitaliseren enorm verbeterd.

    BeantwoordenVerwijderen
  25. Zou er ook een digitaal kringloopadvies komen waarin je net als nu met die papieren boeken, oude teksten kunt vinden voor een prikkie? Ik kan als een klind zo blij zijn als ik weer iets vindtvoor de collectie. Nog even los van het feit wat voor soort boek het is. Maar wat gaat het hier hiol klinken als alle wanden worden ontdaan van die boekenkasten. Het werkt ook geluiddempend hoor en probeer dat maar eens te doen met van die digitale readers...

    BeantwoordenVerwijderen
  26. @Leo: Die zijn er al, Leo. Ik ken het voor literaire werken, maar voor andere zaken zal het ook wel bestaan. Zodra het copyright is verstreken en iemand de moeite heeft genomen een tekst up te loaden, kun je die daar kosteloos vinden en in pdf-vorm downloaden. Bij voorbeeld voor de Nederlandse literatuur: http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/ Andere databases: http://www.scribd.com/ en http://www.archive.org/
    Natuurlijk bestaat het ook voor Duits en Engels. In Frankrijk zijn ze het verst. Daar stellen ze ongeveer de hele Bibliothèque Nationale digitaal ter beschikking.

    BeantwoordenVerwijderen
  27. Zonder boekenkast kun je de visite niet meer imponeren met alle wereldliteratuur die je gelezen hebt. Probeer dat maar eens met digitale teksten. Dan moet je alles echt gaan onthouden wat je gelezen hebt.

    BeantwoordenVerwijderen
  28. Je bedoelt zeker:
    "Zonder boekenkast kun je de visite niet meer imponeren met alle wereldliteratuur die je NIET gelezen hebt."

    BeantwoordenVerwijderen
  29. @ Leo, vloerbedekking op de muren dempt ook geluiden. dat weet je nu.

    Zijn boeken dan ook om mensen te imponeren?
    Heb ik toch altijd verkeerde boeken neer gezet of op de verkeerde plaats want hier staan ze in een kast omdat ik het stofnesten vind ;) Impostant he? ;)

    Thamara

    BeantwoordenVerwijderen
  30. Wat zou de beste manier zijn om visite te anti-imponeren?
    Kitscherige beeldjes van porselein naast een bos plastic bloemen?

    BeantwoordenVerwijderen
  31. Een wandmeubel a la 13 in een dozijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  32. Bob dan zit ik aardig in de richting :))

    Marjan... daar kun je veeel voorbeelden van noemen, dat maakt mensen en smaken juist zo leuk. want ieder wordt weer anders geimponeerd of geantiponeert( breek mijn tong over dit woord enhet staat er vast nog niet goed, dat heb je als je niet gelitarituurt bent aangelegd .;)))

    Tham

    BeantwoordenVerwijderen
  33. Ik vind antiponeren wel een goed woord. Grote literaten vinden vaak nieuwe woorden uit.

    BeantwoordenVerwijderen
  34. taraaaaaaaaa.. ben ik nu al een literaat dan? hoihoihoi

    Tham

    BeantwoordenVerwijderen
  35. en wat vinden jullie van "geliteratuurt" Tham? Dat vind ik nou een goed woord.

    BeantwoordenVerwijderen
  36. vrouwen weten heel goed hoe mensen te antiponeren. Dat doen ze voortdurend. Ze laten debiele blaadjes (viva, libelle) rondslingeren, ze blinken uit in mateloze interesse voor niet toe doende zaken zoals huishouden, kleding, cosmetica en nageslacht. Ze praten nooit live over politiek (wel op fora, daar heb ik me wel eens over verbaasd).

    hoe te imponeren daarentegen is simpel: onbegrijpelijke kunst aan de muur, een door en door verduimelde Ulysses van James Joyce op tafel, dat soort dingen...
    laten we de poenige variant niet vergeten: een Spijker voor de deur, een workshop vliegen, dure verre reizen, stokoude port op tafel.

    BeantwoordenVerwijderen
  37. Die stokoude port drinken we liever op voordat er iemand geimponeerd raakt.

    BeantwoordenVerwijderen
  38. IK snap nu pas dat mensen hier soms ademloos in de rondte kijken.....

    BeantwoordenVerwijderen
  39. Emigrant, zo is het. Laat oude wijn niet nog ouder worden, voor je het weet overleeft hij je, en dat kan niet de bedoeling zijn!

    BeantwoordenVerwijderen
  40. @ OZ, * bloos*

    @ Leo , ademloos? haha ik breek constant mijn tong over woorden ;)


    @ Bob," Wat in het vat zit verzuurt niet" heeft men mij verteld..
    Laat ik dan maar een leeg glas heffen.. maar drinken zal ik ;))


    Tham

    BeantwoordenVerwijderen
  41. @Thama - Iets minder wijn drinken dan?

    BeantwoordenVerwijderen