(De dood bij Terry Pratchett)
Lieve kinderen, vandaag gaan we het hebben over de dood. Een groot onderwerp, eigenlijk veel te groot voor een blog, maar het spreekwoord zegt: waar het hart vol van is, daar moet je over bloggen. Mijn spreekwoord zegt dat.
Sinds een tijdje denk ik steeds vaker aan mijn eigen dood. Het is niet zo dat ik er daarvoor nooit over gedacht heb, maar dan was het altijd iets abstracts. Iets dat in de verre toekomst ging gebeuren, niet iets waar ik rekening mee hoefde te houden. In mijn eigen omgeving, in mijn familie en kennisenkring is het fenomeen gelukkig nog niet zo vaak voorgekomen. Twee oma's die al zeer op leeftijd waren zijn gestorven, een daarvan was zelfs over de honderd! Ik heb niet aan den lijve ondervonden hoe het is als kennissen of familieleden van mijn eigen leeftijd uit het leven gerukt worden door bijvoorbeeld een ongeluk of een ziekte.
En toch dringt het onderwerp zich steeds meer aan me op. Volgens Irvin D. Yalom is iedereen bang voor de dood, en wie het niet is, die onderdrukt het. Ik ben bang voor de dood. En dan heb ik het nog niet eens over de eventuele lijdensweg die daaraan voorafgaat bij ziekte, nee, ik ben er bang voor om er niet meer te zijn. Hoe kun je nu bang zijn voor iets dat je niet meemaakt? Ist mir egal, ik wil gewoon eeuwig leven.
Ik ben niet religieus, en ik geloof niet aan een leven na de dood. Volgens mij geloven een hoop religieuze mensen dat zelf trouwens ook niet, maar dat terzijde. Als ik dood ben, leef ik hooguit nog na in de herinnering van de mensen die mij gekend hebben. Misschien bestaat mijn blog nog, en leest af en toe iemand daarin. Wat gebeurt er met mijn bewustzijn? Dat houdt ook op te bestaan. Dat het bewustzijn en je persoonlijkheid zeer door fysische processen (materiele dingen dus) bepaald worden, kun je zien aan mensen die een geestelijke ziekte hebben (dementie), aan de invloed van geneesmiddelen en drugs, en je merkt het aan den lijve als je bijvoorbeeld net wakker bent, nog helemaal duf en niet weet wie of waar je bent. Als je hersens 'kapot' gaan, is je persoonlijkheid ook weg, je 'ik-gevoel' lost op in de lucht. Je bent 'weg vom Fenster'.
Als je jonger bent heb je geen tijd om aan de dood te denken, omdat er teveel spannende en interessante dingen gebeuren. Later wordt het leven veel gemoedelijker, de situatie van de dreigende dood wordt langzaam concreter, en zo knaagt het steeds vaker aan je bewustzijn. Dat is niet leuk, maar het hoeft geen slechte zaak te zijn. Zo kun je erover nadenken wat nog realistisch is om te plannen en te bereiken in je leven. Zodat je niet aan het einde denkt: shit, helemaal vergeten om die boot te kopen, die vakantie te houden in Zuid-Amerika, om een wereldreis op de fiets te maken, om van die vrouw te scheiden waar ik eigenlijk al na 2 jaar niet meer van hield. Zomaar een paar voorbeelden die niets met mijn eigen leven te maken hebben!
Hoe zalig moet het zijn om echt te geloven dat je na je dood verder leeft. 'Zalig zijn de armen (van geest), want hen is het Koningrijk Gods'. Zo ongeveer gaat het gezegde toch? Ik neem liever het zekere voor het onzekere en concentreer me op dit leven. Als er dan na de dood toch iets blijkt te zijn, dan valt het alleen maar mee. Maar in mijn hart geloof ik er niet in.
Hé, hier denk ik heel anders over. Ik denk niet zo vaak aan de dood want ik ben pas 44 en ik weet bijna zeker dat ik 100 word.
BeantwoordenVerwijderenWaar ik bang voor ben is juist wel voor de lijdensweg voorafgaand aan het dood gaan. Oud zijn lijkt me geweldig, geen verplichtingen meer, maximale vrijheid.
Ik vind een pukkeltje op mijn bil al een drama, iets dat mijn hele humeur verziekt. Ziek en afhankelijk zijn dat lijkt me echt een hel.
Dat ik er straks niet meer ben dat vind ik juist mooi. Eeuwig leven in welke vorm dan ook daar moet ik echt niet aan denken.
Mooi verhaal en heel herkenbaar. Ooit, heel lang geleden, hoorde ik op de radio de inmiddels zelf al tot de heiligen behorende Jos Brink zeggen dat de dood een muur is. Jonge mensen zien die muur aan de horizon, ver weg. Naarmate je oude wordt komt die muur steeds dichter bij en als je echt oud bent of ziek sta je voor de neige togangspoort. Niemand keek achter die muur en kwam terug om te vertellen wat daar loos is. Jouw fysieke benadering is ontuchterend maar zou best wel eens waar kunnen zijn. Die zgn. 'ziel' niet meer dat een of andere vorm van chemische reactie die ons denkvermogen aanstuurt. Gaat er iets mis met die vermenging van sappen lopen we grote kans niet meer te weten wie we zijn of waar we vandaan komen. Een ding weten we zeker, die muur bereiken we allemaal op een zekere dag. Laten we hopen voor ons allemaal (zeer gegund ook) dat we dan de 100 jaar in goede gezondheid hebben bereikt. Dat we waardig door die poort mogen gaan en dat er als bonus dan toch een paradijselijk tuin vol mooie vrouwelijke geesten te vinden is waarmee ik mij tot in de eeuwigheid kan vermaken...Zouden er ook vliegtuigen vliegen en auto's rijden? Ik vraag het me af....
BeantwoordenVerwijderen@Marjan: Om een eventuele lijdensweg en een lang ziektebed met veel pijn sta ik natuurlijk ook niet te springen. Helaas kun je dat niet kiezen. Hoewel, in Nederland wel enigszins.
BeantwoordenVerwijderenIk denk dat mijn angst voor de dood vergelijkbaar is met mijn onwil om 's avonds naar bed te gaan. Die is namelijk des te groter als ik overdag het gevoel heb niets zinnigs gedaan te hebben. Zo is de angst om er niet meer te zijn des te groter naarmate je meer het gevoel hebt niets bereikt te hebben in je leven. Als je op je oude dag voldaan in uit kunt strekken en zeggen dat je een vervuld leven hebt gehad, heb je waarschijnlijk ook geen angst meer voor de dood.
@Leo: Ken je die mop over het hiernamaals? Komt een protestant/ jood/ moslim na zijn dood in de hel bij de duivel. De duivel geeft hem eerst een rondleiding. De man gelooft zijn ogen niet: het lijkt wel een vakantiehotel. Tuinen met mooie bomen, zwembaden met warm water, bloemen en fruit in overvloed. Op een gegeven moment komen ze langs een grote muur met een poort die op een kier staat. De man gluurt er snel door en ziet een inferno. Overal is vuur, mensen worden gemarteld met middeleeuwse werktuigen en boven vuurpotten geroosterd. Verbaasd vraagt hij aan de duivel wat daar aan de hand is. Oh, zegt de duivel, dat is de hel voor de katholieken, die willen dat zo.
BeantwoordenVerwijderenBob nu slaap ik vannacht helemaal niet meer ;))
BeantwoordenVerwijderenJa ik geloof in een leven na dit leven, en ben er bang voor.
Niets is zeker in dit leven dan alleen 1 ding; dat we eens moeten sterven en rekenschap af zullen moeten leggen van onze daden en gedachten.. daar ben ik van overtuigd. En daarom ben ik bang.. bang om voor een God te moeten verschijnen die Zijn Zoon gegeven heeft voor onze zonden en als ik Hem niet als mijn verlosser aan neem( ik durf niet).. dan is het voor mij een bang iets om aan de dood te denken.. snap je?
En er gaat geen dag voorbij of ik denk er over na.. totdat..???
Eindelijk eens een onderwerp waar ík verstand van heb! Doodgaan, so what! Blabla, de lijdensweg eraan voorafgaand, muren die dichterbij komen, als je ziek bent sta je voor een neige togangspoort(?), chemische reacties, aangetast denkvermogen, vermenging van sappen (wat jak! is in dit verband).
BeantwoordenVerwijderenIk heb voldoende kinderen het leven geschonken om te beseffen dat zij vanaf de geboorte op weg zijn naar de dood. Dát is de enige zekerheid in het leven: of je arm bent of rijk, lelijk of juist mooi, slecht of goed, lui of ijverig ..... we gaan allemaal dood.
Pity you Thamara die in Hoofdletters schrijft als het over De Verlossing gaat: elke dag aan De Dood denken valt vast niet mee. Rekenschap afleggen over daden en gedachten klinkt gereformeerd, als knielen op een bed violen. Ik weet niet hoe oud je bent maar ik zou (alsnog) hulp zoeken en niet bij de dominee, maar wel bij een psycholoog. Er is behalve kweeperen zóveel fruit te plukken. Zet de bakens om, denk in den beginne aan een god die haar dochter heeft gegeven ..... Bah, ik wíl niet eens meer dóórdenken. Get a life Thamara!!!
Lieve dames en heren, de dood is niet meer en niet minder dan de dood. Hij/zij komt als het hem/haar bevalt. Er zijn kleine kinderen die met een lekkende hartklep weten dat zij binnenkort dood zullen gaan. Prachtmensen! Kijk en luister goed naar hen, want zíj hebben de wijsheid in pacht. Ze ondergaan hun lot en worden hooguit van de wijs gebracht door hun ouders of andere mensen die hen bijstaan. Er was ooit een wijze vrouw die zei 'bedenk nu maar eens wat jíj doet als je hoort dat je kind sterft; wat ga je doen, wat zeg je, wat denk je.' Ik begreep dat zij het allerergste visualiseerde: je kind gaat dood en dat is véél erger dan jouw onbetekenende leventje. Als je de dood aankunt van je kind, kan je alles aan.
Rare redenering Marjan: ik ben 'pas' 44. Ik weet niet wat de gemiddelde leeftijd van een Europeaan is, maar 44 lijkt me behoorlijk over de helft. En het laatste stuk gaat meestal gepaard met ongemak en erger.
Als je 29 of jonger bent is een vrouw van 44 een opoe, als je 59 of ouder bent is zij een kippie. Hoewel, ik ken bejaarde jongeren en jeugdige ouderen. Lastig hoor, zeker als je als de dood bent voor de dood.
Ik zit wel goed, ik blijf nieuwsgierig. Waar ik nog op hoop? Waardigheid dus, en dan de mijne. Dan denk ik als een eskimo.
Wat vervelend dat die laatste reactie anoniem is gegeven. Wellicht bewust gedaan, want erwordt nogal afgegeven. Thamara is gewoon een mooi en gelovig mens. Mag ze dan haar twijfels uiten s.v.p. zonder direct naar een psychiater gestuurd te worden? En wat Marjan beteft, 44 lijkt mij een prachtige leeftijd en ik weet inmiddels dat je dan in de bloei van je leven zit en nog volop bezig om van dat leven te genieten. Anoniempje is wel erg cynisch, maar dat zijn mensen vaak op het internet als ze niet op hun woorden kunnen worden afgerekend!
BeantwoordenVerwijderen@Thamara: Nee, ik snap het niet helemaal, maar ik ben er wel nieuwsgierig naar. Ben je bang dat God vindt dat je geen goed leven hebt geleid? Waarom durf je hem niet als je verlosser aan te nemen, en wat betekent dat überhaupt? Je weet toch zelf wel of je je 'gedragen' hebt. Dat is in mijn ogen het belangrijkste.
BeantwoordenVerwijderenHet herinnert me aan mijn schooltijd. Iedereen vraagt zich af wat voor een cijfer hij krijgt voor zijn proefwerk, maar de meesten weten zelf al hoe ze het gemaakt hebben.
@Anoniem: Ik meen de stem van Betsy te herkennen, voor wie dit onderwerp veel concreter is als de rest van ons.
BeantwoordenVerwijderenIk geloof niet dat Thamara psychologische hulp nodig heeft, tenminste maak ik dat op uit de andere berichten op haar eigen log. Ik was wel ook verrast dat ze er iedere dag aan denkt en zich zoveel zorgen maakt. Ik denk haast dat ze het een beetje overdrijft.
Ik weet niet of iemand die de dood in de ogen ziet, de wijsheid in pacht heeft. Ik stel me wel voor dat je in dat geval een beter gevoel hebt voor de wezenlijke dingen in het leven. Je stelt niets meer uit wat belangrijk is, omdat het later nog wel kan. Je verspilt geen tijd meer aan nutteloze details.
Een 'eventuele lijdensweg' is misschien een beetje droog geformuleerd. Wat ik bedoel is dat ik natuurlijk ook niet graag een langdurige pijnlijke ziekte heb. Mijn stiefvader had de laatste weken van zijn leven zoveel pijn dat hij steeds grotere doses morfine nodig had. Daardoor had hij minder pijn, maar was daarvoor in de plaats geestelijk zwaar verdoofd.
Maar zelfs al zou ik een mooie dood sterven, zonder ziekte en zonder pijn, dan is het nog steeds even angstwekkend, om zomaar op te houden te bestaan.
'Als de dood zijn voor de dood'. Dat klinkt alsof iemand die bang is voor de dood een bangerik is. Alsof die zichzelf te serieus neemt, te belangrijk vind. Een goeie aanzet.
Ik was dus niet die anoniem. Ik eindig altijd met Rob A.
BeantwoordenVerwijderenIk vond die reactie van anoniem ook een beetje te vandaar deze opmerking.
Anoniem heeft gelijk dat de dood niets meer is dan dat. Dood gaan of zijn is dan ook niet het probleem, het probleem is het niet meer leven. Voor een baby is doodgaan geen probleem want ze hebben geen benul wat ze missen. Voor de mense daar om heen is het erg want die weten wat de baby allemaal mist. Hoe meer positieve levens ervaring je hebt hoe moeilijker het niet meer leven is.
Misschien komt er ooit een punt dat je er genoeg van hebt maar dan heb je altijd de keuze.
Ik wilde altijd alles wat ik echte wilde doen in het leven doen voor mijn 30ste voor het geval er iets mis mocht gaan. Bij 40 zou het dan echt genoeg geweest moeten zijn. Nu is dat een beetje verandert want nu wil ik graag mijn kinderen zien opgroeien. Het probleem is alleen dat ik de belangrijke wel zo'n beetje gedaan heb en dat ik om die reden nog steeds de niet erg gezonde levensstijl hanteer.
Rob A.
@ Bob je schreef: Ik geloof niet dat Thamara psychologische hulp nodig heeft, tenminste maak ik dat op uit de andere berichten op haar eigen log. Ik was wel ook verrast dat ze er iedere dag aan denkt en zich zoveel zorgen maakt. Ik denk haast dat ze het een beetje overdrijft.
BeantwoordenVerwijderenNee ik heb idd geen hulp nodig hoor.. ik redt het wel,zolang ik mezelf maar kan zijn en vrolijk ben lukt het me om angsten weg te drukken. Maar heeft niet ieder mens twee kanten Bob?
Een sterke kant en een zwakkke kant?
En het zou een veeeel te lang verhaal worden als ik zou gaan vertellen,en er zouden alleen nog maar meer vragen naar boven rijzen. Laat maar dus, want dat is niets voor op een weblogje, en zeker niet als men elkaar al bevooroordeelt bij een eerste reactie. Want daar pas ik voor als je elkaar niet in de ogen kunt kijken.
Ik blog voor mijn plezier en wil de humor graag hoog houden. ;))
Thamara