9 november 2011

Schönes Erfurt, häßliches Erfurt


Het wordt tijd dat ik een belofte inlos die ik lang geleden gedaan heb: de mooie oude gebouwen en de lelijke nieuwe gebouwen in het centrum van Erfurt te documenteren. Ik heb een hekel aan 90% van de moderne kunst en 90% van de moderne architektuur. Ik begrijp niet hoe kunst en architektuur die door het gros van de mensen niet mooi gevonden wordt, het zo lang volhoudt. Bij de architektuur zal het geld en de efficiency wel een rol spelen, maar bij kunst? Onlangs kreeg een schoonmaakster in Dortmund nog grote problemen, omdat ze per ongeluk een kunstwerk heeft opgeruimd dat er uit zag als een stuk vuil.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen zoals de overleden Oostenrijkse architect en kunstenaar Hundertwasser, die het zelfs voor elkaar kreeg een elektriciteitscentrale in een mooi gebouw om te toveren, maar die zijn zo zeldzaam (en daardoor zo duur?) dat ze in het dagelijks leven geen rol spelen.

Omdat ik liever alleen over dingen schrijf waar ik verstand van heb (...), dan wel over dingen die ik uit persoonlijke ervaring ken, blijven we hier bij Erfurt, mijn woonplaats. Ik woon in het centrum vlakbij de Erfurter Dom. Veel oudere huizen zijn in Erfurt mooi gerestaureerd, zodat het centrum een trekpleister is geworden voor toeristen. Natuurlijk is het daardoor ook aantrekkelijk geworden om te wonen, en dat zorgt ervoor dat er veel nieuwe huizen gebouwd worden. Deze nieuwe huizen worden uiteraard ontworpen door nieuwe architekten en zo ontstaat de nieuwe lelijkheid: huizen in de vorm van kakbruine schoenendozen of grote gladde hoekige klompen met gelijkvormige en tegelijk vormloze glazen oppervlaktes.

Kom met me mee, we maken een wandeling door het centrum van Erfurt.We beginnen bij HET kenmerk van Erfurt, de Erfurter Dom. Dit is de plek waar vorige maand de Paus Duitsland toesprak, waar 's zomers de Domfestspiele geouden worden en 's winters de Weihnachtsmarkt. Zonder de Dom is Erfurt niet Erfurt (schön):

(wie er denkt: dat is een mooi plaatje, dat wil ik wel eens groter zien, die hoeft er alleen maar even op te klikken)


Als we voor de Dom gaan staan met onze rug er naartoe, dan kijken we uit op de Domplatz en zien daar onder andere het (Puppen-)Theater Waidspeicher. Hier worden alleen stukken opgevoerd door poppenspelers. Er zijn voorstellingen voor kinderen en volwassenen, het is zeer professioneel en meestal uitverkocht (schön):


Een stukje naar links begint de Marktstraße. Op de hoek staat een typisch Fachwerkhaus. De naam Fachwerk komt van de opdeling in vakken door de houten balken, en niet omdat deze huizen vakkundig gemaakt worden (schön):


Verder naar links begint de Pergamentergasse. Hier heeft mevrouw HiD vroeger gewoond, dat kan ik nu wel verraden. Op de hoek staat een huis waar op de begane grond Subway huist, en daarboven een afdeling van de SPD. Hundertwasser zou goed te spreken zijn geweest over dit huis, omdat de ramen op elke verdieping anders zijn (schön):


Nu slaan we af en steken de Pergamentergasse in. We hoeven nog geen 20 meter te lopen of het gedonder begint al. Ongeveer 5 jaar geleden is hier een huis neergezet door twee architekten die er zelf in wonen. Men zegt dat het huis een prijs heeft gekregen voor de architektuur. Waarschijnlijk was dit de prijs voor de lelijkste kakbruine schoenendoos (häßlich):


Misschien moeten we verzachtende omstanden aanvoeren, want het oude huis en het oude muurtje ernaast zijn nu niet bepaald inspirerend geweest (alt und trotzdem häßlich):



Lopen we een stukje verder de Pergamentergasse in en kijken opzij, dan zien we opeens dat Graffiti ook mooi kan zijn. Of geldt dit niet als graffiti (schön)?


We lopen door, gaan twee keer de hoek om, en dan duikt opeens een idyllisch hoekje voor ons op met een antiekwinkel in de Allerheiligenstraße (schön):


We gaan het zijstraatje in dat zich vernauwt tot een steegje dat zo smal is, dat er maar een voetganger tegelijk doorpast. Spannend wordt het wanneer je hier met de fiets doorrijdt (bemerkenswert):


We komen uit op de Markstraße, lopen een stukje richting Domplatz, dan gaan we linksaf de Große Arche in. Daar stuiten we op restaurant Kromer met een aardige doorkijk op balkonnetjes en wat groen (schön):


In dezelfde straat bevindt zich het Naturkundemuseum, en direkt daartegenover het beroemde eetcafe Die Arche Noah. Hier kun je lekker eten, drinken en roken, en aan de achterkant is een gezelllige Biergarten (schön):


Her en der in de stad verspreid vind je nog oude afbraakpanden waar nog niemand voor gevonden is die ze wil restaureren. Direkt naast de Arche is er zo een (alt und trotzdem häßlich):


Het volgende plaatje heeft niets met mooi of lelijk te maken. Ik doe het erbij, om een beetje de conflicten tussen voetgangers en fietsers te illustreren in Erfurt. Dit is de Lange Brücke, en het is geen voetgangersgebied. De mensen doen echter wel alsof het zo is, omdat er veel toeristen doorlopen en weinig auto's rijden. Ik moet hier vaak met de fiets doorheen en dan moet ik goed oppassen:


Daar ergens in de buurt staat een mooi bakstenen huis waar ondere andere een sympathiek stel woont met twee katten. Het huis moet vroeger behuizing voor priesters of dominees zijn geweest (schön):


Het huis staat direkt aan de Gera, een smal riviertje dat door Erfurt loopt. Over de Gera zijn meerdere PITTORESKE voetgangersbruggetjes (schön):



We zetten er even de pas in en lopen aan de Dom voorbij. Daarachter bevinden zich een paar dieptepunten qua architektuur, bijvoorbeeld het gebouw waarin de op zich best wel goede winkel voor tassen, Starbags, zich bevindt (häßlich):


Alsmede het casino (who the hell needs a casino?):


Nog iets verder struikelen we over het Barbarossahof. Dit is een typisch voorbeeld van huizen die in het centrum van de stad gebouwd worden omdat het daar zo mooi is, en die door hun eigen aanwezigheid diezelfde schoonheid afbreken. Het doet denken aan Mondriaan met regenpijpen (häßlich):


De bouwers denken daar heel anders over (echt?):


Als uitsmijter presenteer ik u het gebouw waarin de GFAW (Gesellschaft für Arbeits- und Wirtschaftsförderung des Freistaates Thüringen, poe hee) is gehuisvest aan de Warsbergstraße. Niet meer zo heel nieuw, maar met zekerheid uit de twintigste eeuw (so häßlich dass es schon fast wieder schön ist):



Groeten uit Erfurt.

17 opmerkingen:

  1. Ik moest zo hard lachen toen ik de bericht in de krant las! Smaken verschillen en iedereen heeft er een andere mening over.

    Ik houd ook niet van moderne architktuur. Kort geleden was ik voor de eerste keer in Den Haag en was onder de indruk van de Binnenhof en de vijver. Vreselijk lelijk vond ik al die hoge en moderne gebouwen (Beatrixkwartier), ook het stadhuis enzovoort.

    In Erfurt ben ik nog nooit geweest. Echter vind ik zulke Fachwerkhäuser ook lelijk :-D

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Maar wat betreft de kunst is het ook neit zo simpel. Jaren geleden vonden mensen sommige muziek stukken van Stravinsky zoals de 'The Firebird' en 'Le sacre du printemps' op zijn zachts ook niet zo geweldig.Later is dat verandert en ik vind het wel kunst. Dat zou dus ook best voor de huidige moderne kunst het geval kunnen zijn.
    Maar OK, ik moet zelf wel toegeven dat ik dat, in de meeste gevallen, eerst moet zien voordat ik het geloof.

    Rob A.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Christian: Volgens mij vonden de journalisten die erover berichtten het ook hilarisch en moesten ze zich inhouden om niet al te leuke commentaren te schrijven.

    Je houdt niet van Fachwerk, en hoe is het met Zwitserse chalets?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Rob: Er zijn natuurlijk een paar kunstenaars in het verleden geweest die vernieuwend waren en daarmee hun tijd vooruit waren. M.a.w. ze maakten iets wat mensen wel mooi kunnen vinden, alleen de tijdgeest was er nog niet aan toe.

    Sinds ... jaar is het echter zo dat er een kunstwereldje is en een architectenwereldje, en daarin wordt je niet serieus genomen als je niet "modern" bent.

    En dan er ook nog het fenomeen iedereen zo nodig vernieuwend wil zijn, terwijl dat eigenlijk is voorbehouden aan hoge uitzonderingen die er het talent voor hebben. Of iemand talent heeft, dat weet hij zelf het beste.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Christian,

    Die hoge gebouwen in Den Haag vind ik tenminste nog enigszins fantasievol. In ieder geval veel beter dan irgendwelche "kakbruine blokkendozen" ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik ben wat dubbel over die torens in Den Haag. Ik vind ze niet zo slecht, maar moeten ze uitgerekend in Den Haag staan? Ik zou ze een passender omgeving gunnen: Dubai misschien?

    BeantwoordenVerwijderen
  7. De ministeries van Justitie en Binnenlandse zaken naar Dubai? De nieuwe torens zijn van een Duitser, Kollhoff. De zwarte madonna die er eerst stond was neo-rationalisme (häßlich).

    Is er ook DDR-architectuur bij?
    Die Stadtvillaas lijken wel wat op het Rietveld-Schröderhuis en dan zijn ze weer (schön)
    Stoepjes zijn veel te smal voor een echtpaar met kinderwagen.
    De Dom is een bouwstijlenmuseum?

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Zelf vind ik de huizen boven de Raadhuisbrug heel sjeun. Iets voor de volgende wandeling? :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Bob:
    Bijna iedereen vond het hilarisch, behalve de eigenaar ;-D

    Zwitserse chalets...ik moest het op internet opzoeken (Bildungslücke). Maar nee, ik vond ze op zich lelijk, ik zou er niet graag wonen of een nachtje slapen.
    Ik hou van oude gebouwen, maar niet zoals jullie denken. Gebouwen die al in elkaar zijn gestort, ruïne mag je zeggen. Gebouwen die geen functie meer hebben. Bijvoorbeeld oude bioscopen, oude scholen, ziekenhuizen, villa's, stations. Ik hou bijzonder veel van de dingen die nog binnen het huis zitten. Echter is het niet toegestaan om naar zulke huizen binnen te gaan. Deze hobby noemt men "urban exploring" en de mensen die zulke plekken opzoeken noem je "urbexer".

    @Alex:
    Fantasievol? Nou eh...smaken verschillen ;-D Maar je hebt gelijk! Beter dan kakbruine blokkendozen :-D

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @Kokey: Dit is volgens mij uit de DDR-tijd, een beetje opgekalefaterd:
    Radisson hotel

    En deze ook, maar dat is niet in het centrum:
    Erfurt Rieth

    School op de Wiesenhügel

    De meeste huizen in het centrum zijn van voor en na de DDR-tijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Xiwel: Bedoel je missien de Krämerbrücke?

    Dat is ook een Wahrzeichen van Erfurt ja.

    (De Raadhuisbrug zegt me namelijk niks.)

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Christian: Als je een mooie oude bioscoop wilt zien in Nederland, dan moet je eens het Tuschinsky Theater bezoeken in Amsterdam. Dat is echter geen ruine...

    BeantwoordenVerwijderen
  13. @Bob: Klopt, de Rathausbrücke ligt er vlak naast aan de zuidkant en van daar heb je een mooi zicht er op. Op de Krämerbrücke zelf merk je niets en loop je tussen de huizen.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Ik ken de meeste Duitse steden en de stedenbouwkundige missers die men daar heeft gemaakt soms. Nieuwbouw na de oorlog was dringend nodig en men pakte voortvarend de herbouw aan. Met soms dramatische gevolgen. Maar is dat in ons land anders? Nee hoor. Je moet eens goed kijken in Nijmegen, Venlo, Roermond of Den Bosch. Nieuw tussen oud, smakeloze ontwerpen, sfeerloze straten. Maar men is er best gelukkig mee, er kunnen mensen in wonen en werken. Maar wat zonde allemaal. Had men het inzicht niet indertijd om te herbouwen in oude stijl? Zoals je wel vaak zag in andere oost-Europese landen? Waar men de verschrikkingen de communistische bouwkunst vaak in voorsteden neerplantte. Zoals ik zag in Brno, Warschau, Praag en zo meer. Ook in Duitsland kom je nog wel erg mooie stadjes of steden tegen. Zoals Weimar, dat vond ik erg aardig. Dresden, waar men alles in oude luister trachtte te herstellen. Zelfs in DDR-tijden deed men soms goede dingen...Maar ik onderschrijf de stelling dat een aantal architecten eigenlijk niet naam niet verdien(d)en maar meer prutsers waren met een te groot ego....

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Een mooie rondleiding door Erfurt, en eigenlijk nog meer schöne das hässliche plekken. Helaas is het vaak zo, dat er potthässliche gebouwen in een mooi centrum gepropt worden, vaak Karstad of Kaufhof (in Neurenberg bijv. is het heel opvallend). Wie staat zoiets toe, vraag ik me dan vaak af.

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Erfurt is een stad met prachtige gebouwen en de grote Domkirche. Het is of je in een film terecht bent gekomen. Vriendelijke mensen en goede restaurants. Erfurt moet je gezien en beleefd hebben.

    BeantwoordenVerwijderen