11 augustus 2011

De Duitse uitdrukking van de week (2)

   Aktionismus

Aktionismus is een mooi Duits begrip voor een bepaalde mentaliteit, een manier van handelen of reageren. Een Nederlands begrip ervoor ken ik niet, maar toen ik het voor de eerste keer in het Duits hoorde, begreep ik het onmiddelijk uit de context.

Wanneer er van je wordt verlangt dat je snel handelt, of wanneer je de indruk wilt wekken dat je aan oplossingen werkt voor een moeilijk probleem terwijl je eigenlijk niet goed weet wat er aan de hand is, dan kun je vervallen in Aktionismus. Je bent te lui, te hektisch of je weet er niet genoeg vanaf om eerst even stil te staan, te gaan zitten en na te denken over de oorzaken. Je loopt handenwringend heen en weer en zegt tegen je zelf "Er moet toch iets gedaan worden", en je begint daden uit te voeren die in het verleden wel eens geholpen hebben.

Een onschuldig voorbeeld:
Een elektricien probeert een apparaatje te repareren dat niet werkt. Het apparaatje is aan 24V gelijksspanning aangesloten. Hij verwisselt de plus en de min. Ik vraag hem waarom, hij heeft niets gemeten, niet gekeken in de tekening, het zou best kunnen dat de draden verwisseld zijn, maar de draden kunnen ook ergens anders verwisseld zijn, of het apparaatje zelf is misschien kapot. "Dat is af en toe zo, dan zijn de draden verwisseld", is het antwoord.

Een minder onschuldig voorbeeld:
Bij een storing aan een machine worden dure onderdelen vervangen, zonder van te voren een degelijke diagnose te stellen. Na een paar mislukte aanlopen wordt er contact opgenomen met een deskundige (bijvoorbeeld bij ons op de afdeling), en het probleem blijkt ergens anders te liggen. Dit kost ons of de klant (dat hangt er vanaf of het nog in de garantietijd gebeurt) een hoop geld en goodwill bij de klant.

Een schadelijk voorbeeld:
In de BILD-Zeitung staat een artikel over jongeren die een oudere man op een metrostation in elkaar slaan en zwaar verwonden. Het artikel is sappig geschreven en zaait veel burgerlijke verontwaardiging. Een politiek leider grijpt dit geval aan om (in de media natuurlijk) strengere straffen te eisen tegen jeugdige misdadigers, zonder zich te verdiepen in de huidige strafmaat, de uitwerkingen van zwaardere straffen, of de oorzaken van het geweld.

Het begrip Aktionismus wordt populairder, en is op het moment een effectief scheldwoord om politieke tegenstanders mee te bejegenen. Zo wordt bijvoorbeeld de "stresstest" die de Duitse regering op de kernraktoren heeft uitgevoerd, door haar tegenstander als Aktionismus bestempeld. Dit is niet geheel onterecht: de regering wilde het volk laten zien dat ze iets doet, maar ze kon de energie-concernen niet al teveel tegen de schenen schoppen. Dus verviel ze in ineffectief handelen om de schijn op te houden.

Als je even nadenkt kun je vast wel een paar voorbeelden verzinnen van Aktionismus in je eigen werkomgeving of in de Nederlandse politiek.

10 opmerkingen:

  1. In wiki vond ik geen vertaling. Mij lijkt het woord dadendrang wel passend.

    Het leven zit er vol mee, denk aan onze Alkmaarse wethoudend meeuwenverjager Nagengast.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dadendrang heeft meer een positieve bijklank in mijn beleving. Aktionismus is puur negatief.

    Toen het begrip Aktionismus ontstond was het eigenlijk niet negatief of positief beladen. Oorspronkelijk ging het om de manier van handelen van politieke (extreme) groeperingen. Die wilden opzettelijk hun agenda promoten door aktie te voeren en te demonstreren in plaats van de democratische politieke weg te bewandelen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Bij de US-dochter waar ik ooit eens werkte gebruiken ze de term pro-actief of proactief als in..
    De firma verwacht en vereist een proactieve werkhouding van de medewerkers.
    Een goede werknemer stelt zich proactief op.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Proactief is ook afgekeurd als vertaling; te positief.

    Een Duits bedrijf zal nooit en te nimmer zijn medewerkers oproepen tot Aktionismus, eerder het tegenovergestelde.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Google heeft er geen vertaling voor. Bij www.uitmuntend.de staat "Het streven om door acties mensen en toestanden te veranderen". Dit laatste is de oorspronkelijke betekenis, en die staat ver af van de huidige betekenis in de spreektaal. Zie ook de altijd mooie beschrijving in de Duitse wiki.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Die Duitse wiki had ik gevonden en daarna heb ik links gekeken of er een lemma was in het Nederlands, maar helaas.

    Die dadendrang is overigens net zo neutraal, maar als mensen onnadenkend iets willen doen om maar populistisch over te komen (zoals mijn meeuwenvoorbeeldje) dan heeft het ook een negatieve klank. Daarbij vind ik drang een aanloper naar obsessie.

    Met elk woord is het zo welke lading een een groep er aan geeft. Als het maar vaak genoeg in negatieve zin gebruikt word, wordt vanzelf zo'n woord als negatief ervaren.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Het grote Van Dale woordenboek (ja jongelui, vroeger waren er woordenboeken) geeft voor Aktionismus: activitis, overdreven bedrijvigheid.

    Proactief klinkt teveel naar linksdraaiende in de darm actieve yoghurtbacteriënn.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Activitis heeft wel de juiste klank en smaak, maar ik geloof dat niemand dat woord gebruikt.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. van Dale hedendaags Nederlands (jaja ook woordenboek) geeft alleen activisme [het~; -vistisch, -vist]

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Een berucht voorbeeld daarvan is het sluiten van de grootste vrachtdeur in het ruim van de toen splinternieuwe DC-10. Die moest je anders dan bij oudere vliegtuigen met een dubbelslag vergrendelen. Duwen en draaien aan de sluithendel, maar tegelijk optillen. De mensen die op het platform die ruimen laadden waren gewend aan duwen en draaien, maar dat tillen was een nieuwe handeling. Op een of andere manier lukte het een belader op het vliegveld van Parijs om dat luik van een Turkse DC-10 zonder optillen dicht te krijgen. De DC-10 steeg op, het luik plofte op 7.000 meter uit zijn sponning en het vliegtuig crashte, naar ik meen met 220 doden tot gevolg. De man had gewoon even moeten nadenken, maar deed een handeling die hij al jaren zo deed op die fatale dag net even verkeerd. Datzelfde zag je na de moord op Theo van Gogh in Amsterdam. De moordenaar was een gek. Marokkaanse fundamentalist. Burgemeester Cohen wilde de gemoederen sussen. Ging dus niet langs bij de ouders van Theo van Gogh, maar bezocht de moskee, om thee te drinken met het bestuur daar. Om de gemoederen kalm te houden. Een grove inschattingsfout, die voortkwam uit een net even te politiek correcte houding. Daarna kwam het nooit meer goed met zijn imago....

    BeantwoordenVerwijderen