17 mei 2010

40 dagen waarheid

In Duitsland is een boek op de markt gekomen van een journalist, die bij wijze van experiment 40 dagen niet liegt, en tegen iedereen absouluut de waarheid spreekt. Het lijkt een beetje op de komische film Liar, liar met Jim Carrey. In die film is Jim Carrey een listige advocaat die door een magische gebeurtenis gedwongen is de waarheid te spreken. Zowel bij Jim als bij de Duitse journalist leidt dit tot meer inzicht, meer duidelijkheid over wie vriend en vijand is onder de collega's en kennissen, en een verbetering in de intieme relaties, al is dat na een paar aanvankelijke hobbels.

Dat je tegen de kennissen en collega's niet alijd de zuivere waarheid spreekt, is normaal. Oncomfortabele waarheden laten we het liefst over aan echte goede vrienden. "Er zit iets tussen je tanden" is nog een onschuldig voorbeeld. Dat een nieuw kledingsstuk iemand niet staat, dat wordt al moeilijker. Echt lastig wordt het om iemand te vertellen dat zijn of haar kapsel er absoluut vreselijk uitziet. De meer gewiefden onder ons zullen opmerken dat diegene zijn haar er goed uitziet, zodra hij op een dag besluit een ander kapsel te nemen.  Op mijn werk is een collega met zo een kapsel. Omdat ik met hem niet bijzonder bevriend ben, heb ik er nog nooit iets over gezegd.

In de partnerrelatie wordt het een stuk subtieler. In principe verlang ik van mijn partner een eerlijke mening, en zelf geef ik die ook, ZOLANG IK DENK DAT IK MIJN PARTNER ER NIET ONNODIG MEE KWETS. In principe is de beslissing om de waarheid te zeggen of niet heel eenvoudig: als ik mijn partner op dit moment kwets door de waarheid te zeggen, maar ik er daarmee voor zorg dat we op de lange termijn grotere problemen voorkomen, dan is het dat waard. Als de kwetsing echter groter is dan het voordeel op lange termijn, dan is het beter een leugentje om bestwil te fabriceren. Bij dit 'voordeel op de lange termijn' termijn moeten we dan nog onderscheiden of dit voor mij geldt, voor mijn partner, of voor allebei. Al naar gelang hoeveel je je eigen geluk boven dat van je partner stelt of andersom, valt de beoordeling van dit 'voordeel op de lange termijn' anders uit.

Een voorbeeld: een stelletje is fris verliefd. Zij kookt voor hem rode kool met appelmoes. Hij haat rode kool, maar hij is zo verliefd en verblind, dat hij zegt dat het heerlijk smaakt en zelfs zijn lievelingsgerecht is. Tot in lengte van dagen kookt zij nu regelmatig rode kool voor hem, in de veronderstelling hem daar een groot plezier mee te doen. Had hij in het begin nog iets durven zeggen, hoe meer tijd er verstrekt des te minder kan hij dat doen. Daarmee geeft hij toe haar jarenlang voor de gek gehouden te hebben.

Was deze leugen de moeite waard? Dat hangt ervan af. Misschien was zij vreselijk teleurgesteld geweest als hij direkt gezegd had "Gadverdamme, rode kool, dat lust ik niet", de sfeer van de avond was verpest, ze hadden ruzie gekregen en het was nooit iets geworden. En dus neemt hij het kleinere euvel op de koop toe en eet regelmatig de verafschuwde rode kool.

Ander voorbeeld. Vrouw komt naar huis met een nieuwe jas/ jurk/ schoenen, zij is dolenthousiast, en ik vind het vreselijk. Wat zeg ik nu? Ik zal persoonlijk de waarheid zeggen, maar dan in een verhullende vorm. "Die andere jas vind ik mooier", "Ik houd niet zo van bloemetjesmotief", desnoods geef ik helemaal geen mening.

Door iemand de waarheid te zeggen toon je ook op een bepaalde manier respekt. Je zegt daarmee "Jij bent volwassen genoeg om de waarheid te verdragen". Als je iemand altijd verschoont, dan behandel je hem als een teer bloemetje dat niets verdraagt.

Wanneer is het wel raadzaam om te liegen?

Als iemand een fout heeft waarvan je weet dat die niet te veranderen is, het heeft dan geen enkele zin deze fout te benoemen. Het enig wat je er mee bereikt is, dat je aan je eigen mededelingsdrang toegeeft. Voor voorbeelden raad ik je aan om je eigen verbeelding te raadplegen.

12 opmerkingen:

  1. Die film heb ik ooit gezien. Meesterlijk met die Jim Carrey. Ik heb van mezelf het idee dat ik meestal behoorlijk eerlijk ben maar als ik er op let dan merk ik dat ik best vaak dingen verzwijg of verhul. Zo'n experiment als die journalist zou ik niet graag uitvoeren.

    Naar mijn gezinsleden toe vind ik het vaak moeilijk om de waarheid niet te zeggen, zelfs als het nergens toe leidt en alleen maar nodeloos kwetsend is en ze er niets aan kunnen doen. Het lukt me af en toe wel om mijn mond te houden of om te liegen (voor hun bestwil?) maar dan heb ik het gevoel dat ik afstand neem; dat ik ze beleefd behandel en dat beleefdheid iets is voor vreemden en dat we dan ook onherroepelijk van elkaar zullen vervreemden.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Kleine kinderen zijn nog volkomen eerlijk. Maar dat duurt niet lang. Mijn zoon is 13, en hij liegt beter en meer dan ik. Ook tegen mij. Dat is dan echter uit eigenbelang, en niet om mij te sparen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Zodra je echt eerlijk je mening geeft kom je meestal in de problemen. Mensen vinden dat vaak maar niks omdat ze graag geloven in het eigen gelijk, het beter weten, het genoegen van de eigen smaak en zo meer. Net als ik, niets menselijks is mij vreemd. Dus leer je al snel in het leven dat diplomatie wellicht toch iets handiger is. Maar als het om principes gaat komt er een open en eerlijk verhaal. Mijn a.s. vrouw wist al heel snel dat hetgeen ik thuis nog wel eens gedwongen werd te eten, in onze relatie geen plek zou mogen krijgen. Slecht voor het gezamenlijk geluk. En dat werkte goed. Geen enkele groente die ik niet lekker vond of vind kwam in de afgelopen decennia op mijn bordje. Omgekeerd zijn er zaken geweest die ik niet deedof regelde waar haar afkeer groot was. En dan ontstaat vanzelf het compromismodel. Binnen een bedrijfsorganisatie is dat vaak veel lastiger. Daar zijn al bestaande lijnen en is men niet zo snel geneigd het individu voldoende ruimte te bieden om zijn/haar evt. afkeer van leugens en bedrog uit te dragen. En dus zie je dan veel ongelukkige medewerkers of werknemers. In de vriendenkring zijn we ook vaak iets terughoudender. Want over smaak valt veel te twisten. Als iemand houdt van kaal en kil in huis is dat voor iemand die van rommelig en gezellig houdt best lastig. In de praktijk blijkt dat grote vriendschappen dan meestal niet ontstaan. Je zoekt dan toch liever iemand uit die wat meer bij je past. Juist om niet constant in discussies terecht te komen na een of andere verkeerde opmerking. En voor de goede orde, ik ben ook hier op het www voor mijn doen redelijk diplomatiek. Kan je nagaan...:)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Je bent wel diplomatiek Leo, alleen je wilt nooit inzien dat ik gelijk heb ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Er zijn meer opties. Zo kan je bijvoorbeeld zaken niet melden of op iets geen antwoord geven. Antwoorden is nl. niet verplicht en het kan wel eens problemen voorkomen, zonder dat je moet liegen.

    Het heeft ook te maken met de invoering. Plotseling de waarheid gaan spreken gaat geheid fout. Dat moet je langzaam opbouwen. En als je het met een glimlach doe, dan kom je er zeker mee weg. Heeft iets met krediet van doen en die moet je eerst opbouwen.

    Kwetsen is iets anders dan de waarheid spreken. Als het even kan probeer ik dat te voorkomen. Maar als ik 10x gezegd heb dat iemand niet slim in de weer is, dan zeg ik de 11de keer toch echt dat ie een dom konijn is.

    Ik heb tegen werkgevers vaak gemeld dat ik het niet met ze eens was. Met als mogelijk gevolg minder carrière en zelf ontslag. Minder carrière is zeker gebeurd, maar dat had meer met andere wensen van mij te maken. Zo had ik geen zin om taxichauffeur voor het bedrijf te worden en heb ik nooit de moeite gedaan om een rijbewijs te halen. Ontslagen ben ik nooit. Ik heb wel 5x ontslag genomen. De laaste keer met de reden dat ik mij niet compatible vond met de rest van het personeel en ik moeite had om me steeds te verlagen naar hun niveau.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Bob - Ik zal me dit keer diplomatiek van commentaar onthouden dan....

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Bij een nieuwe jas/jurk/schoenen/kleurhaar zeg ik meestal: Ik moet er nog wat aan wennen.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Cohler: Gebeurt dat dan ook, dat wennen bedoel ik?

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Xiwel: Volgens de Duitse journalist die het experiment deed is zwijgen ook liegen, tenminste als je naar je mening gevraagd wordt. Hij heeft bijvoorbeeld een vriend verteld dat diens vriendin vreemd ging. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Het hele geval is natuurlijk als experiment te zien, en om er achter te komen waarom we eigenlijk liegen, en of het werkelijk in alle gevallen dat we het doen nodig is; of quasi het evenwicht niet te veel naar het liegen/ verbloemen is doorgeslagen. Niet geschikt om thuis na te doen.

    Naast kwetsen door onverbloemd de waarheid te spreken, en verhullen/ verbloemen, bestaat er nog een derde variatie. Die bestaat eruit dat je je inleeft in de andere persoon voordat je je antwoord geeft, en niet alleen maar eraan denkt wat voor jou de waarheid is.

    Voorbeeld ui de praktijk. Bij het opscheppen van eten vraag ik mevrouw HID of ze nog een beetje extra braad-jus wil (van het spiegelei). Ik weet dat ze het lekker vindt, maar ook dat het quasi tegen haar principe is. Daarop vraagt ze mij: "Wil je me soms vetmesten?"

    Dit is de beruchte vraag, waar geen goed antwoord op mogelijk is. Na 3 seconden nadenken zeg ik:

    "Ich möchte dass es dir gut geht."

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Nou Bob, hier is over nagedacht. Niet liegen is niet moeilijk als er niets aan je gevraagd wordt.
    Een mening geven die negatief of kwetstend overkomt en waar niet om gevraagd is zal ik altijd proberen te voorkomen omdat je er mensen mee kwetsen kunt.
    Eerst altijd in andersmans schoenen gaan staan denk ik dan..
    En tuurlijk het komt altijd wel voor dat je gekwetst raakt door een opmerking of erger,ook al is het van deandere partij nooit zo bedoeld geweest.. het houd je dan een spiegel voor, waarom raakt me dat?
    En ik ga daar dan mee aan de slag om er over na te denken.
    Spreken leer je als kind, zwijgen pas als je volwassen bent ;)

    Behandel de ander zoals je zelf wilt dat ze jou zouden behandelen.. zit daar niet wat in?

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Bob: Inleven doe ik mogelijk iets teveel. Ik bedenk bij bijna alles wat ik zeg: 'hoe pakt die ander dat op?' Vaak met een hele voorstelling van gevolgzaken, die compleet niet klopt.

    In geval van mevrouw HID; haar laatste antwoord/vraag valt bij mij onder provoceren. Daar hoef je niet op in te gaan. En eigenlijk was het een tegenprovocatie van iets waar jezelf mee begon. Je zou dus kunnen zeggen: 'Daar heb je mij goed mee beet :-)' En dat antwoord geeft haar een goed gevoel, let maar eens op.

    Ik heb trouwens ook geleerd om met een antwoord te wachten. Onder het motto ik heb er nu nog geen goed idee over. Dwz ik heb wel een ruw idee, maar daar moet ik nog een beetje beter over nadenken. Het leuke is dat je met het antwoord kan wachten totdat de ander er rijp voor is. Die truc voorkomt escaleren en ruzie. Op die manier kan je vaak de waarheid zeggen zonder dat het op ellende uitdraaid.

    Het ergste vind ik journalisten, die vinden dat een verantwoordelijke meteen op elke vraag een antwoord moet geven. Vaak kan dat niet, de politie onderzoekt het nog en met het slachtoffer is nog niet eens gesproken. Dus zou zo'n verantwoordelijke moeten zeggen: 'Geen idee, kom morgen maar terug.' Dat doen ze niet, want dan schrijft de journalist in de krant dat er iets verzwegen wordt en de verantwoordlijke niet mee wil werken. Dus lepelt de verantwoordelijke een slap verhaaltje op, wat deels niet klopt. Sommige mensen vinden dat liegen of draaien en ik vind het domgedoe van zowel de verantwoordelijke als de journalist.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Bob, (plotselinge) verandering wekt weerstand op; het gewennen erna gaat snel.
    Als je na een week nog schrikt, en de vrouw in kwestie heeft inmiddels nog geen twijfels (vrouwen zijn extreem kritisch op en twijfelend over uiterlijk) dan is er iets grondig mis en dient de analysefase ingegaan te worden.

    NB Bij vrouwen is het niet ongebruikelijk dat tot 50% van de kledingaankopen ongedragen naar een goed doel als Terre des Hommes (oei) gaan.
    NB2 Ik wou iets gaan zeggen over 'de "zuivere" waarheid' maar zie er vanaf.

    BeantwoordenVerwijderen